Φωτεινή Τσακίρη: «Όταν η επιβίωση γίνεται η πιο δημιουργική και επικίνδυνη μορφή τέχνης»

Η νέα κωμωδία «Οι Miroλάτρες» ετοιμάζεται να κάνει πρεμιέρα στο Θέατρο Αλκμήνη, μεταφέροντάς μας στο 2011, μια περίοδο έντονης οικονομικής κρίσης, όπου οι ήρωες του έργου παλεύουν να επιβιώσουν σε έναν κόσμο γεμάτο ψευδαισθήσεις, απάτες και ανατροπές.

Η Φωτεινή Τσακίρη, που υπογράφει τη σκηνοθεσία και συνυπογράφει το κείμενο μαζί με τον Τάσο Γουσέτη, μας μιλά για τη σύνδεση του έργου με το σήμερα, τις προκλήσεις της σκηνοθεσίας και τη μοναδική αισθητική της παράστασης.

Το έργο διαδραματίζεται στο 2011, μια περίοδο έντονης κρίσης. Πώς βλέπετε τη σύνδεσή του με το σήμερα;

Η σύνδεση είναι απόλυτη. Και τότε είμασταν στις πλατείες διαμαρτυρόμενοι, όπως είμαστε και σήμερα. Τότε ως «αγανακτισμένοι» φωνάζαμε για την οικονομική ασφυξία που μας προκαλούσαν «εξωτερικές» μνημονιακές πολιτικές. Τώρα διαμαρτυρόμαστε για την ασφυξία που μας προκαλεί το ίδιο μας το πολιτικό σύστημα, που μας απαξιώνει σε όλα τα επίπεδα. Δεκαπέντε χρονιά έχουν περάσει και το ρήγμα των ανισοτήτων και των αδικιών δείχνει να βαθαίνει όλο και περισσότερο.

Το έργο καταπιάνεται με τη φτώχεια, την απάτη και την επιβίωση. Είναι μια καθαρή κωμωδία ή υπάρχει και ένα πιο δραματικό υπόστρωμα;

Κάθε κωμωδία ενέχει το δράμα, όπως και το αντίστροφο. Στην προκειμένη περίπτωση μιλάμε για το κωμικό στοιχείο, που πηγάζει μέσα από την βαθιά απελπισία, ως αντίσταση στον παραλογισμό και την τρέλα. Το χιούμορ είναι ένας μηχανισμός της ψυχής, για να αντέξει την απόγνωση.

Κ.Θεοδόσιος-Δ.Παπαδάτος-Φ.Τσακίρη-Κ.Κουτρουμπής-Χ.Μπαρμπαγιάννης

Οι τέσσερις ήρωες βρίσκονται σε ένα μεταίχμιο αλήθειας και ψέματος. Σας θυμίζουν γνώριμες φιγούρες της σημερινής κοινωνίας;

Οι ήρωες του έργου είναι ένας περίεργο κράμα αφελών, μεγαλομανών και ονειροπόλων τυχοδιωκτών. Αρκετά εξεζητημένος συνδυασμός, απόλυτα αναγνωρίσιμος ωστόσο, όπως διαπίστωσα. Στην διάρκεια της ανάγνωσης  του έργου, ο καθένας μας είχε να παραβάλει παραδείγματα πανομοιότυπων τύπων. Οπότε η απάντηση είναι ναι, «οι Miroλάτρες» ζουν ανάμεσά μας…

Στο σκηνοθετικό σας σημείωμα αναφέρετε ότι σας γοητεύει η «παιδικότητα»  των χαρακτήρων. Πώς αποτυπώνεται αυτό στη σκηνική δράση;

Η «παιδικότητα» υπάρχει καταρχάς από γραφής. Την συναντάμε στους χαρακτήρες, καθώς ξεδιπλώνονται. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο αποτυπώνεται και σκηνικά. Οι ηθοποιοί, με διάθεση παιχνιδιού, δομούν προοδευτικά, από σκηνή σε σκηνή, τον περιβάλλοντα χώρο τους, για να καταλήξουν σε ένα σουρεαλιστικό σύμπαν, με αναφορά στον Miro. Οι δημιουργίες του εμβληματικού αυτού ζωγράφου, άλλωστε, είναι συνώνυμες του παιχνιδιού, του αυθορμητισμού και της παιδικότητας.

Υπήρξε κάποια ιδιαίτερη πρόκληση στη σκηνοθεσία αυτού του έργου;

Το έργο έχει μια κινηματογραφική αφήγηση, πράγμα που σημαίνει συνεχής και απότομες εναλλαγές εικόνων. Έπρεπε λοιπόν, να βρεθεί ένας τρόπος, ένας κώδικας, για να σηματοδοτηθούν αυτές οι μεταβάσεις. Αυτό υπαγόρευσε κατά πολύ και την σκηνογραφική επιλογή και κατ’ επέκτασιν και την αισθητική της παράστασης.

Πώς θα περιγράφατε την αισθητική και το ύφος της παράστασης;

Θα την χαρακτήριζα αφαιρετική, με κυρίαρχο το εικαστικό στοιχείο. Υπάρχει μια αντίστιξη μεταξύ του ρεαλιστικού και γραμμικού θεατρικού κειμένου και της λιτότητας των μονόχρωμων γεωμετρικών σχημάτων, που κυριαρχούν στην σκηνικό χώρο. Όσο προχωράει ωστόσο η αφήγηση, η χρωματική παλέτα της σκηνικής εικόνας εμπλουτίζεται, για να καταλήξει σε ένα σουρεαλιστικό τοπίο.

Πώς συνεργαστήκατε με τους ηθοποιούς για να «χτίσετε» αυτούς τους    τόσο ιδιαίτερους χαρακτήρες;

Η ιδιότητά μου σ’ αυτή την παράσταση είναι διττή. Δεν είμαι μόνο ο ενορχηστρωτής της, τυχαίνει να είμαι και η μία συγγραφέας. Μοιραία είχα  πολύ συγκεκριμένη εικόνα στο μυαλό μου και για το κείμενο και για τους ρόλους. Η φαντασία μου ήταν ήδη δεσμευμένη. Έπρεπε να κάνω χώρο στον ανθρώπινο παράγοντα, στο καινούργιο στοιχείο, το διαφορετικό και το αναπάντεχο. Όσο και αν είναι κανείς θεωρητικά προετοιμασμένος γι’ αυτό, η πράξη πάντα απέχει. Αυτό ήταν το μεγαλύτερο μάθημα για μένα. Κάνοντας όμως τον απολογισμό μου, μπορώ να πω, ότι η συνεργασία μας ήταν φιλική, δημιουργική, και το πρόσημο ήταν θετικό. Ο καθένας τους σφράγισε ξεχωριστά τον ρόλο του με την προσωπικότητα, το ταλέντο και την φαντασία του, δίνοντας μία δική του εκδοχή.

Τι πιστεύετε ότι θα κρατήσει το κοινό, φεύγοντας από την παράσταση;

Οι Miroλάτρες πραγματεύονται διάφορες θεματικές, μεταξύ των οποίων είναι, αν είμαστε αφέντες της μοίρα μας ή αναζητούμε εξωτερικούς σωτήρες. Η εμμονή της κοινωνίας μας με τον πλούτο και η ηθική, η οποία θυσιάζεται σ΄ αυτό τον βωμό. Πώς απατούμε τους άλλους και πώς αυταπατόμαστε προκειμένου να ανταπεξέλθουμε στην σκληρή πραγματικότητα… Το πού θα εστιάσει ο θεατής, αυτό είναι ένα ζητούμενο. Αυτό που θα ήθελα εγώ δυνητικά, θα ήταν να φύγει με χαμόγελο, αλλά ανήσυχη σκέψη.

Αν μπορούσατε να περιγράψετε το έργο με μία φράση, ποια θα ήταν αυτή;

Νομίζω ότι θα ήταν: Όταν η επιβίωση γίνεται η πιο δημιουργική και επικίνδυνη μορφή τέχνης.