«Δον Κιχώτης»: Τα Μηνύματα Που Μας Δίνει Το Αριστούργημα Της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας

Σήμερα θα ταξιδέψουμε με τον συγγραφέα του Δον Κιχώτη. Ο Μιγκέλ Ντε Θερβάντες πίστευε ότι “Είμαστε οι γιοι των πράξεών μας…” και ότι “Η καθυστέρηση πάντα φέρνει κίνδυνο. Το να αναβάλλεις ένα μεγάλο σχέδιο σημαίνει, συχνά να το καταστρέφεις…” Αλλά και ότι “Η ζωή μας είναι γεμάτη από εκείνες τις δύο θανατηφόρες φράσεις: «δικό μου» και «δικό σου»..”

Είναι ο συγγραφέας που έγραψε ένα από τα κλασικότερα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ένα βιβλίο που έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από εξήντα γλώσσες. Ο Δον Κιχώτης είναι ο άνθρωπος που υπερασπίζεται το όνειρο. Ο Θερβάντες στο έργο του έχει τον ρόλο του αφηγητή και σε κάποιο σημείο αναλαμβάνει να υπερασπιστεί τον ήρωά του που όλοι τον λένε τρελό. Ο Δον Κιχώτης ανάμεσά στα άλλα παλεύει και με τους ανεμόμυλους που τους νομίζει για γίγαντες..

Τον λένε τρελό γιατί δεν βλέπει την πραγματικότητα όπως πραγματικά είναι… Και ο ίδιος απαντά:

“Ξέρεις πόσα χρόνια περιπλανιέμαι στην πραγματικότητά σας; Ξέρεις πόσες φορές έχω δει τη ζωή όπως είναι πραγματικά; Τόσες όσες δεν μπορείς να φανταστείς. Πόνος, εξαθλίωση, πείνα και απίστευτη σκληρότητα. Είδα ανθρώπους να ταπεινώνονται τόσο, που να αναρωτιούνται γιατί γεννήθηκαν. Είδα φίλους μου να πεθαίνουν μέσα στην απελπισία. Ξέρεις τι έβλεπα στο βλέμμα τους την τελευταία τους στιγμή; Σύγχυση. Μια τεράστια απορία πλανιόταν στα μάτια τους. Γιατί; Δεν νομίζω ότι ρωτούσαν γιατί πεθαίνουν, αλλά γιατί έχουν ζήσει… Όταν η ίδια η ζωή είναι τόσο παράλογη, ποιος μπορεί να πει τι είναι τρέλα και τι είναι λογική; Ίσως τρέλα μπορεί να είναι, το να εγκαταλείπουμε τα όνειρά μας. Να γινόμαστε πρακτικοί, νομίζοντας ότι μπορούμε να δούμε την “πραγματικότητα”. Ίσως αυτό να είναι τρέλα. Να ψάχνουμε θησαυρούς εκεί που σωρεύονται σκουπίδια. Ίσως η πολλή λογική να είναι τρέλα. Και τι μεγαλύτερη τρέλα απ’ όλες, να βλέπεις τη ζωή όπως είναι και όχι όπως θα έπρεπε να είναι…”

Η ζωή του Θερβάντες ήταν γεμάτη από δυσκολίες. Στη ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571, όπου πήραν μέρος και πολλοί Έλληνες, πολέμησε ενάντια στους Τούρκους, τραυματίστηκε στο στήθος κι έχασε το αριστερό του χέρι. Ταπεινώθηκε αργότερα και βασανίστηκε χρόνια σκλάβος στο Αλγέρι κι η μάνα του τον λευτέρωσε δίνοντας για αγορά την προίκα των αδερφάδων του. Τον κυνήγησε το κράτος κι ένιωσε τις στερήσεις και τις πίκρες της φυλακής. Στον πρόλογο του πρώτου μέρους του “Δον Κιχώτη”, ο Θερβάντες σημειώνει πως συνέλαβε την ιδέα για το μυθιστόρημα στη φυλακή. Σ’ όλη τη ζωή του πάλεψε σκληρά για ν’ απαλλαγεί απ’ τη μεγάλη φτώχεια και δεν τα κατάφερε. Κι όταν πέθανε τον έθαψαν άγνωστοι καλόγεροι σε άγνωστο τόπο.

Ο Εντουάρντο Γκαλεάνο, Ουρουγουανός συγγραφέας, αναφέρει για τον Δον Κιχώτη: “Ο Δον Κιχώτης είναι ένα αθάνατο μυθιστόρημα που γεννήθηκε σε μια φυλακή της Σεβίλλης, όπου ο Θερβάντες ήταν κλεισμένος για χρέη. Πρόκειται για την ηρωική διάσταση του αντιήρωα. Μας μαθαίνει ότι για όποιον είναι ικανός να δει πέρα από την ατιμία, υπάρχει ένας άλλος κόσμος μέσα στην κοιλιά αυτού εδώ. Κάποτε γνώρισα ένα ζωγράφο, τον Βάργκας, που ήταν σχεδόν αναλφάβητος και έγραφε με το ζόρι το όνομά του με το σίγμα ανάποδα. Ζωγράφιζε, λοιπόν, με τέτοιον τρόπο που ταπείνωνε το ουράνιο τόξο και οι έμποροι τέχνης πήγαιναν στο χωριουδάκι του και αγόραζαν για πέντε δεκάρες πίνακες που μεταπουλούσαν πολύ ακριβά και επαινούσαν τον απίστευτο πλούτο των εικόνων του και των χρωμάτων του. Μα το χωριουδάκι ήταν άγονο, όπου δεν φύτρωνε ούτε πράσινο φύλλο, μέχρι και το ουράνιο τόξο έβγαινε ασπρόμαυρο και τα πουλιά πετούσαν ανάποδα. Να γιατί η ουτοπία είναι μια πραγματικότητα, μόνο αν τη δεις με τα μάτια του τρελού Δον Κιχώτη: όπως, δηλαδή, θα έπρεπε να είναι. Όπως λέει ο Θερβάντες: “Τρέλα είναι να ζεις μακριά από το όνειρο. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη τρέλα που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος από το να απελπιστεί μέσα στην πραγματικότητά του. Γι’ αυτό και μας καλεί στη χώρα του ονείρου. Γιατί όπως λέει, “Μην αγαπάς αυτό που είσαι, αλλά αυτό που μπορείς να γίνεις…” 

via menta88fm